Να συναντιόμαστε, όλο και πιο πολλοί, όλο και πιο θαρραλέοι.

Να συναντιόμαστε, όλο και πιο πολλοί, όλο και πιο θαρραλέοι.
Να μικρύνουμε τις αποστάσεις, να φτιάξουμε γειτονιές διαδικτυακές, να ακούσουμε τον θόρυβο του διπλανού, τον αναστεναγμό και το τραγούδι του,
το γέλιο του και την κραυγή του.

Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2014

Πώς να διαχειριστούμε τον θυμό των άλλων και να ελέγξουμε τον δικό μας θυμό;



 (το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ)
 ------------------------------
Πάλι αυτή η στενόχωρη κατάσταση, των  τελευταίων χρόνων, μου δίνει την αφορμή για να επικεντρωθώ σε πλευρές των συμπεριφορών μας που η κρίση τις επηρεάζει άμεσα. Βλέπω και ακούω ανθρώπους με τεντωμένα νεύρα και έτοιμους να “αρπαχτούν”. Άλλους πάλι να βγάζουν τόση πίκρα ή τόσο φόβο που λες “αν του πάω λίγο κόντρα μπορεί και να πληρώσω εγώ για όσα τον πικραίνουν ή τον φοβίζουν γύρω του”.
Τα τελευταία χρόνια λοιπόν ασχολούμαι όλο και συχνότερα με τον θυμό. Από μικρός προσπαθούσα να βρω τα κλειδιά που ξεκλειδώνουν τα μυστήρια του θυμού. Αναρωτιόμουν πάντοτε:
Γιατί και πώς και πόσο και πότε θυμώνουν οι άνθρωποι; Υπάρχει δίκαιος ή άδικος θυμός; Είναι μια φυσική αντίδραση απέναντι σε κάποια ερεθίσματα; Είναι μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζει περισσότερο κάποιους ανθρώπους; Είναι εγωιστές; είναι θύτες; ή μήπως είναι θύματα όσοι κρατάνε καιρό μέσα τους έναν κρυφό θυμό;
Νομίζω ότι όλοι ψαχνόμαστε σε όλη τη ζωή μας για την απάντηση στο ερώτημα: Πώς να διαχειριστούμε τον θυμό των άλλων και να ελέγξουμε τον δικό μας θυμό; Αυτά που έχω παρατηρήσει, που έχω διαβάσει, σκεφτεί  και μελετήσει λοιπόν θα παραθέσω κι ελπίζω να φανούν χρήσιμα σε όσους τον παλεύετε τον θυμό (δικό σας ή των άλλων).

Ας τα πάρουμε με μια σειρά και από την αρχή.

1ον: ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΑ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΣ

Κανείς μας δεν θέλει να θυμώνει και κανείς δεν θέλει να του θυμώνουν. Όλοι θα παραδεχτούμε πως ο θυμός είναι μια αντίδραση που δεν ελέγχουμε. Συμβαίνει σε στιγμές διαφωνίας πιο σπάνια και σε στιγμές σύγκρουσης πιο συχνά. Συμβαίνει μέσα στις σχέσεις μας παρόλο που θέλουμε κάθε σχέση μας να είναι ειρηνική και παραγωγική.

2ον: Ο ΘΥΜΟΣ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΤΑΙ

Όταν είμαστε θυμωμένοι, εκ των υστέρων το αντιλαμβανόμαστε, πως οι σκέψεις μας στη διάρκεια της έκρηξής μας είναι υπερβολικές, παίρνουν δραματικό τόνο και δεν μπορούμε να ακούσουμε καθαρά τα μηνύματα και τις απαντήσεις των άλλων. “Τους στήνουμε απέναντί μας”. Το ίδιο περίπου συμβαίνει μέσα μας και όταν ο θυμός κάποιου άλλου εκδηλώνεται πρώτος και κατευθύνεται προς εμάς. Αυτόματα σαν αντανάκλαση κι ενώ δεν είχαμε πρόθεση, τον στήνουμε απέναντι – για να αμυνθούμε – και αρχίζουμε κι εμείς να θυμώνουμε μαζί του.
Αν καταφέρουμε να παραμείνουμε δυνατοί και ψύχραιμοι, βλέπουμε ότι ο θυμός του άλλου τουλάχιστον αρχίζει να ξεθυμαίνει.

3ον: ΘΥΜΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ

Οι περισσότεροι συμφωνούμε πως ο θυμός μας πληγώνει όλους, είναι παράλογος και καταστροφικός για τις ανθρώπινες σχέσεις. Λίγοι όμως αναγνωρίζουμε την λογική του διάσταση (ανάγκη, χρησιμότητα, διαδικασίες εκδήλωσής του) αλλά και την παράλογη διάστασή του (αίτια, υποσυνείδητο, διεργασίες γέννησής του).

4ον: Ο ΘΥΜΟΣ ΕΧΕΙ ΠΟΙΚΙΛΙΑ …

Ο θυμός άλλοτε είναι εκρηκτικός, άλλοτε ήπιος και όχι σπάνια είναι ένας ψευδοθυμός. Η έντασή του όταν εξωτερικεύεται ποικίλει. Αρχίζει από έναν απλό ερεθισμό ή εκνευρισμό και μπορεί να φθάνει μέχρι και την έντονη μανία και οργή.
     Άλλοτε βγάζουμε τον θυμό μας προς τα έξω κι άλλοτε τον κρύβουμε. Ο θυμός (ευτυχώς) δεν είναι πάντοτε έκφραση οργής. Η οργή ελέγχεται πιο δύσκολα και συνήθως αυτοτροφοδοτείται και ενισχύεται μέχρι που να πλήξει βλαπτικά κάποιον ή κάτι ή και να στραφεί πίσω στον ίδιο τον οργισμένο.

5ον: Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΥΜΕΝΟΣ ΘΥΜΟΣ

Ο φανερά θυμωμένος άνθρωπος είτε είναι σε επίθεση είτε σε αντεπίθεση εκπέμπει ένα είδος απειλής. Την αισθανόμαστε όλοι μας όσο υψηλή κι αν είναι η ικανότητά μας να διατηρούμε τον αυτοέλεγχό μας.
Ο θυμωμένος άνθρωπος δεν είναι όμως πάντοτε σε συγκεκριμένη επίθεση ή αντεπίθεση και τότε δεν αισθανόμαστε να μας απειλεί. Πάρα πολύ συχνά ένας τέτοιος θυμωμένος, παρόλο που δεν το δείχνει, είναι μέσα του θυμωμένος, διότι το μόνο που ξέρει ή μπορεί να κάνει, στα δύσκολα, είναι να υποτάσσεται σιωπηλά στη θέληση και τους κανόνες των άλλων και να παραμένει εγκλωβισμένος στο αδιέξοδό του. Ο κρυμμένος θυμός ενός τέτοιου ανθρώπου είναι ισχυρότερος, διότι είναι διπλός: θυμώνει με τους άλλους που του επιβάλλονται αλλά ταυτόχρονα θυμώνει και με τον εαυτό του για την αδυναμία του να τους αντισταθεί.
Ένας τέτοιος εσωτερικευμένος θυμός δεν μπορούμε ποτέ να προβλέψουμε πώς και πότε θα ξεσπάσει, ποια θα είναι η έντασή του και ενάντια σε ποιον θα στραφεί: προς τον εαυτό του; προς τον υπαίτιο; ή προς έναν τυχόντα τρίτο και αθώο;

    Στρώματα οργής, φθόνου, ζήλιας, εκδικητικότητας κ.α., όταν συσσωρεύονται μέσα στα χρόνια, πετρώνουν και γίνονται τυφλό μίσος. Ο θυμός σκοπεύει να τα βγάλει στο φως. Ακάλυπτες ανάγκες, καταχωμένες επιθυμίες, ναρκωμένοι φόβοι, κρυφοί πόθοι, χαμένες απολαύσεις και χαμένες ευκαιρίες, εντυπώσεις αδικίας, αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, σκέψεις αδυναμίας, περιφρόνησης εαυτού, είναι λάβα ηφαιστείου, που ψάχνει κάποιες ρωγμές στην αυτοκυριαρχία του ανθρώπου για να εκτονωθεί στην ατμόσφαιρα.
     Όλα αυτά τροφοδοτούν τον εσωτερικευμένο θυμό με τη συσσωρευμένη τους ενέργεια και του παρέχουν επίσης και επαρκείς λόγους για αυτοδικαίωση όταν θα εκραγεί προς τα έξω. Μια μικρή αφορμή είναι αρκετή για να ενεργοποιήσει το σεισμικό ρήγμα.
6ον: ΘΥΜΟΣ ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΒΛΑΠΤΟΥΝ
      Θυμώνουμε με τον άλλον, όταν εκείνος μας βλάπτει ή μας έχει ήδη βλάψει ή απειλεί να μας βλάψει. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις παρεξηγήσεων, όταν εμείς εσφαλμένα νομίζουμε ότι ο άλλος μας βλάπτει ή μας έβλαψε ή απειλεί να μας βλάψει. Το ρήμα “μας βλάπτει” χρησιμοποιώ εδώ συμβατικά και μπορεί να σημαίνει και τα ακόλουθα: “μας μειώνει”, “μας προσβάλει”, “μας αδικεί”, “μας αμφισβητεί”, “μας κοντράρει” κ.λ.π.
Σε τι μπορεί να μας βλάπτει ή να μας απειλεί:
  • Στην περιουσία μας, στα υλικά αγαθά μας, στο εισόδημά μας, κ.λ.π. δηλαδή στο “ΕΧΕΙΝ” μας
  • Στην κοινωνική εικόνα μας, στην αξιοπρέπειά μας, στην προσωπικότητά μας, στις σχέσεις μας (οικογένεια, φίλους, συνεργάτες), στο επάγγελμά μας, κ.λ.π. δηλαδή στο “ΕΙΝΑΙ” μας
  • Σε αυτά που κάνουμε, που επιχειρούμε, στις προσπάθειές μας, δηλαδή στο “ΕΡΓΟ” μας
Α. Οι βασικές ανάγκες μας.
    Πίσω από όλα αυτά βρίσκονται οι ανάγκες μας – να έχουμε, να κάνουμε, να είμαστε, να ζούμε καλά. Οι βασικές ανάγκες μας είναι: τροφή, στέγη, περιποίηση εαυτού, οικογένεια, ασφάλεια, αγάπη, αναγνώριση και αυτό-ολοκλήρωση.

Ο θυμός: Εκείνος που απειλεί ή βλάπτει την κάλυψη των βασικών αναγκών μας, απειλεί ή βλάπτει τον πυρήνα της ζωής μας και είμαστε αναγκασμένοι να αμυνθούμε σφόδρα. Τότε ο θυμός μας είναι και πολύ πιο έντονος και βασικά ενστικτώδης.
Β. Οι επιθυμίες μας.
     Η κάθε βασική ανάγκη μας για να καλυφθεί γεννά διάφορες επιθυμίες (ροπές και επιδιώξεις με συγκεκριμένα αντικείμενα). Κάθε φορά που ικανοποιούμε μια ορισμένη επιθυμία μας συμπληρώνουμε ένα κομμάτι της ανάγκης που την γέννησε. Πολλές επιθυμίες διαμορφώνονται υποσυνείδητα και δεν τις αναγνωρίζουμε στο συνειδητό μέρος του εαυτού μας.
Ο θυμός: Πάντοτε όμως διαισθανόμαστε ως αντίπαλο εκείνον που εμποδίζει την ικανοποίηση των επιθυμιών μας (συνειδητών ή μη) κι ας μην έχει εκείνος εκδηλώσει ακόμη την αντίθεσή του στις επιθυμίες μας. Στο σημείο αυτό μέσα μας αρχίζει να μαζεύεται ενέργεια επίθεσης ή άμυνας σαν απόθεμα για την ενδεχόμενη στιγμή της έκρηξης μιας σύγκρουσης μαζί του. “Ο θυμός προετοιμάζεται”.
Γ. Σκοποί, στόχοι, σχέδια, …
      Οι γνώσεις και η εμπειρία μας από τη ζωή, η νοοτροπία μας, ο χαρακτήρας μας και οι ποικίλες ικανότητές μας, όλη η νοημοσύνη μας, είναι αυτά που μας οδηγούν να βρούμε τη διαδρομή προς την ικανοποίηση της κάθε επιθυμίας μας. Έτσι βάζουμε σκοπούς, που τους αναλύουμε σε στόχους, διαμορφώνουμε σχέδια, κάνουμε επιλογές και παίρνουμε αποφάσεις, ακολουθούμε μεθόδους και πρακτικές που μας ταιριάζουν και μπαίνουμε στη δράση.
Ο θυμός: Σε αυτά συνήθως δεν μας χρειάζεται η διαίσθηση για τον αντίπαλο, διότι είναι πιο ξεκάθαρο στην καθημερινή πράξη, ποιος ανατρέπει τα σχέδιά μας ή εμποδίζει τους σκοπούς και τους στόχους μας και θα δεχτεί ως συνέπεια τον “δίκαιο” … θυμό μας.
Δ. Η βούλησή μας.
      Για να τεθούν σε κίνηση όλα τα προηγούμενα και να επιτύχουμε τις επιδιώξεις μας, χρειαζόμαστε ενέργεια (βιολογική και ψυχική). Ο πυρήνας παραγωγής αυτής της ενέργειας είναι η ΒΟΥΛΗΣΗ. 
Η βούλησή μας χρειάζεται κίνητρα για να δώσει περισσότερη ενέργεια.
     Όσο πιο μεγάλο είναι το κενό μιας ανάγκης και όσο πιο σίγουροι είμαστε ότι θα το καλύψουν οι επιθυμίες που θέλουμε να ικανοποιηθούν και όσο πιο σίγουροι είμαστε ότι βάλαμε σε κίνηση τους σωστούς σκοπούς, στόχους, σχέδια κ.λ.π. τόσο πιο πολύ ενέργεια θα αντλήσουμε από τη βούλησή μας. Τότε είναι που λέμε ότι έχουμε πολύ ισχυρά κίνητρα: “ξέρω τι θέλω, πόσο το θέλω και ότι το μπορώ με αυτόν τον τρόπο”. Μόνο που δεν είμαστε μόνοι και ανεπηρέαστοι.

Ο θυμός: Εκείνος ο άλλος που έχει την ικανότητα να επηρεάζει τη βούλησή μας αρνητικά δηλαδή αντίθετα στις επιδιώξεις μας, μας αφαιρεί ενέργεια και αποδυναμώνει τα κίνητρά μας. Αυτός τότε μας δημιουργεί έντονη δυσφορία και εσωτερικές συγκρούσεις και είναι φυσικό να θυμώσουμε όταν κάποια στιγμή ανακαλύψουμε ότι η επιρροή του επάνω μας ήταν αρνητική ακόμη και άσχετα από τις προθέσεις του.
Ε. Τα κεκτημένα μας
     Πολλές φορές, όταν έχουμε πλέον φθάσει στο τέρμα και έχουμε ήδη καλύψει μιαν ανάγκη μας, χρειάζεται να συνεχιστεί μια αδιάκοπη δράση, προκειμένου να διατηρήσουμε τα κεκτημένα “ΕΧΕΙΝ” και τα “ΕΙΝΑΙ” μας από την φυσική φθορά του χρόνου και των αντιξοοτήτων ή προκειμένου να τα υπερασπίσουμε από εξωτερικούς εχθρούς (ανθρώπους) που θα επιδιώκουν να μας τα μειώσουν – βλάψουν.
Ο θυμός: Τότε βέβαια θυμώνουμε ενάντια σε εκείνον ή εκείνους που θα απειλήσουν ή θα φθείρουν τα όσα με κόπο και χρόνο κατακτήσαμε. Σε κανέναν μας δεν του αρέσει να τον πισωγυρίζουν. Διότι όποιος απειλεί τα κεκτημένα μας είναι αυτός που απειλεί να μας στείλει πίσω στην αρχή των διαδρομών της ζωής μας, πίσω στο παρελθόν.

    Θα συνεχίσω στον επόμενο μήνα με ζητήματα που σχετίζονται με τον θυμό, όπως: η εμπιστοσύνη, η συνύπαρξη και η αλληλεξάρτηση με τους άλλους,  οι πραγματικοί φόβοι αλλά και οι φοβίες, τα οποία μας προετοιμάζουν να θυμώνουμε δύσκολα ή εύκολα. Επίσης “θα ταξινομήσουμε μαζί”, σαν άσκηση, ένα πλήθος περιπτώσεων που μας κάνουν να θυμώνουμε.  
Μέχρι τότε θυμώστε αν χρειαστεί και μόνον αν γνωρίζετε καλά την αιτία αλλά μην αφήνεστε σε καμιά περίπτωση στην τυφλή οργή.

ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟΤΕΡΟ ΟΤΑΝ
ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΑΙΤΙΟ
ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ ΤΙΣ ΑΙΤΙΕΣ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2014
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ. ΝΗΜΑΣ

 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου